Het komt nogal eens voor dat werkgever en werknemer, in het zicht van de aanstaande scheiding met elkaar van mening verschillen over de wederzijdse verplichtingen. Wie bepaalt nu eigenlijk wat er moet gebeuren en waar houden de verplichtingen naar de andere partij op? De wet is hierover duidelijk: in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek, meer precies in artikel 610 BW lees ik wat een arbeidsovereenkomst nou is: het is een contract waarbij

de 'ene partij, de werknemer' zich verbindt om 'in dienst van' 'de andere partij, de werkgever' 'tegen loon' gedurende zekere tijd 'arbeid te verrichten'.

Hoe wordt het werk verricht, wie bepaalt dat eigenlijk? Dat bepaalt de werkgever aan wie het zogenaamde instructierecht toe komt. De werkgever stuurt de werknemer aan en geeft aanwijzingen die de werknemer moet opvolgen. Dat alles geldt tot het einde daar is.

De kern van de overeenkomst is de verplichting het werk te verrichten waarna het loon betaald moet worden. Het loon voor werk in de maand april moet na afloop van die maand betaald worden (artikel 623 BW). De beide verplichtingen hangen rechtstreeks met elkaar samen.
En wat nou als de werknemer niet komt werken? Dan hoeft er geen loon betaald te worden (artikel 627 BW), behalve als de werknemer ziek is (artikel 629 BW) of als er een 'andere oorzaak' voor het wegblijven is die in redelijkheid voor rekening van de werkgever moet komen (artikel 628 BW). Tijdens ziekte moet het loon doorbetaald worden, dat is duidelijk.

Wanneer komt een 'andere oorzaak' voor rekening van de werkgever? Dat is in ieder geval aan de orde als de werkgever de werknemer geschorst heeft. Of op non-actief heeft gezet. Beide besluiten neemt de werkgever immers zelf, en de gevolgen ervan komen daarom voor zijn rekening.
Soms gaat het niet om besluiten, maar om onheil van buitenaf waar niemand om vroeg: het vriest zo hard dat er niet gemetseld kan worden. Of het internet doet het niet en de buitendeuren kunnen niet van de beveiliging af. Allemaal omstandigheden die van buiten komen en die in ieder geval niets te maken hebben met beslissingen van de werknemer. De werkgever is de partij die dan het risico moet dragen.

Maar hoe zit het met situaties waarin de werknemer zelf besluit niet te komen? Niet omdat hij ziek is, of omdat het te hard vriest, maar omdat hij geen zin meer heeft, het er niet mee eens is, toch een vrije dag wil hebben of na wil denken over zijn toekomst? Wat is dan redelijk?

Kantonrechters vinden het belangrijk dat werkgevers in de situatie waarin hun werknemer zelf besluit niet meer te komen aan hun werknemer duidelijk te verstaan geven dat de loonbetaling samenhangt met de verplichting het werk te komen verrichten. Werkgevers moeten ook helder zijn over het gevolg dat wacht: afschrijven van vakantietegoed of staken van de loonbetaling.

Wat redelijk is, is kennelijk ook vaak rekkelijk. Regelmatig valt de risicotoerekening uit in het nadeel van de werkgever. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat het dan niet om een weging gaat, maar dat de veronderstelde financiële spankracht van de werkgever de doorslag geeft. Vreemd, want het is natuurlijk helemaal niet zo moeilijk om vast te stellen wie van partijen de beslissing om niet te komen of niet tot het werk toe te laten heeft genomen. Als het de omstandigheden zijn, zal de werkgever de meest gerede partij zijn om te betalen. Als de werkgever niet toelaat, is dat ook zo. Maar: als de werknemer zelf besluit niet te komen, ligt de toerekening daarmee evenzeer vast. Dus: werknemers die niet ziek zijn en niet zijn weggestuurd, en gewoon naar binnen kunnen, maar toch niet komen, verdienen ook geen loon.

Heeft u vragen over dit onderwerp? Dan kunt u contact opnemen met ons kantoor. Wij zijn u graag van dienst.

Mieke de Hart,
April 2019.

¹ The Clash, Combat Rock, 1982
https://www.youtube.com/watch?v=BN1WwnEDWAM